‘Ik denk dus ik ben’. Deze uitspraak van de filosoof Descartes markeert het begin van onze Westerse verlichting. Met ons denkvermogen hebben we de wereld in onze greep gekregen. Hebben we machines ontwikkeld, zijn we met ruimtereizen ontsnapt aan de aardse zwaartekracht, zijn we de natuur naar onze hand gaan zetten door gewassen te veredelen, en willen we ziekten uitroeien door in te grijpen in het DNA van dieren en mensen. Denken heeft ons verder gebracht. Vooruitgang. Maar… het denken heeft ons ook in zíjn greep gekregen. Het houdt ons weg bij wie we in wezen zijn.
Laatst zat ik een aantal dagen niet lekker in mijn vel. Ik voelde weinig vreugde en liefde van binnen. Trok me het liefst terug in mezelf. Kroop weg met een boek op de bank. Zocht geen contact met de mensen om me heen. ‘Komt vast door de feestdagen. Even weer tijd voor mezelf.’ Denk ik dan. Ondertussen ben ik wel gespitst op wat anderen er van vinden. Ik glimlach geforceerd, maak een woordgrap, pas me aan aan wat ik denk dat de ander wil. Maar het voelt niet echt. Gelukkig heb ik een vrouw die het allemaal ziet en voelt, maar het bij mij laat liggen. ‘Hoe voel je je?’ ‘Wat wil jij graag doen?’ Dat weet ik niet. Het liefst wil ik gewoon met rust gelaten worden. Alsof ik er niet ben.
Ik verzonk in de nieuwe roman van Griet op de Beeck: Let op mijn woorden. Een indringend verhaal van een meisje en vrouw die zó probeert het iedereen naar de zin te maken dat ze zichzelf helemaal kwijtraakt. Het greep me bij de keel. Niet zozeer omdat ik te doen had met haar, maar omdat het iets raakte in mijzelf. Het benauwde gevoel klem te komen zitten. Doordat je onderdeel wordt van een conflict omdat je begrip hebt voor beide partijen. Omdat je het voor beide goed wilt doen. Wilt helpen. Gewaardeerd wilt worden. En hoe de situatie dan ineens kan draaien en je het idee krijgt dat de anderen jou de schuld geven van het probleem. Spagaat. Loyaliteitsconflict. Schuldgevoel. Het verhaal sleurde me mee in een oud en vertrouwd denkpatroon.
Deze week las ik in een boek van Eckhart Tolle. Na een lange periode van angst en depressie, en moe van het dagelijkse gevecht daartegen, dacht hij ‘I cannot live with myself any longer'. Ineens doorzag hij het eigenaardige van die gedachte. Als ik niet met mezelf kan leven dan bestaan er twee ikken: ‘ik’ en de ‘zelf’ waar ik niet mee kan leven. Misschien is één van hen niet echt. Plots zag hij zichzelf en de wereld om zich heen totaal anders. Niet omdat hij dit dacht, maar omdat hij zijn eigen gedachten kon observeren zonder er mee samen te vallen. Hij was niet zijn gedachten, hij hád ze. Vanuit zijn ‘echte ik’ kon hij er naar kijken zonder zich er door te laten leiden. Het veranderde zijn leven volledig, en het betekende de geboorte van zijn boek The power of now. De kern: verleden en toekomst bestaan alleen in je gedachten; je kunt alleen maar zíjn in het nu.
Ik realiseerde me hoe mijn gedachten vaak met me op de loop gaan. Me mee zuigen en uit contact met anderen trekken. Het geeft me een rot gevoel en maakt me somber. Waarom laat ik dat gebeuren? Omdat het me vertrouwd is, er in weg kan kruipen? Even geen gedoe, niet voelen, met rust gelaten worden. Maar die gedachten brengen me weg van vreugde en liefde. Van mijn ‘echte ik’, degene die ik in wezen ben.
Ik geloof niet zo in goede voornemens, maar dit ga ik wel doen: veel meer zijn in het NU en mijn gedachten waarnemen maar me er niet mee identificeren. Door in meditaties en gedurende de dag steeds even stil te staan in dit moment, en tussen twee gedachten in MEZELF te ervaren. Bedoelde Descartes dat misschien? 'Ik neem waar dat ik denk, dus ik ben.'
Wil je nieuwe blogs via mail ontvangen? Registreer je dan hierboven met je mailadres.